Adam Chełmoński, urodzony 16 stycznia 1861 roku w Teresinie, a zmarły 6 listopada 1924 roku w Starem, był wybitnym polskim lekarzem, który pozostawił trwały ślad w historii medycyny.
W szczególności znany jest z opisu objawu, który zyskał jego nazwisko i wciąż funkcjonuje w literaturze medycznej pod nazwą objaw Chełmońskiego.
Życiorys
Adam Chełmoński przyszedł na świat jako syn Józefa oraz Izabeli z Łoskowskich w czasach, gdy jego rodzina borykała się z trudnościami materialnymi. W okresie dorastania zarabiał na życie udzielając korepetycji, co pozwoliło mu na kontynuację nauki. Szkołę gimnazjalną ukończył w Warszawie w 1880 roku. Następnie podjął studia medyczne, które rozpoczął na Wydziale Przyrodniczo-Matematycznym Uniwersytetu Petersburskiego, a sfinalizował na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uzyskał dyplom lekarza cum eximia laude 10 grudnia 1885 roku.
Kolejnym krokiem w jego edukacji było studiowanie hydroterapii w Fürstenhofie, gdzie uczył się pod okiem Jana Czerwińskiego. W roku 1886 objął stanowisko asystenta w klinice prowadzonej przez Baranowskiego, a po nim pracował u jego następcy, Stolnikowa. W 1891 roku otrzymał tytuł ordynatora nadetatowego w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie. Już w 1895 roku został awansowany na ordynatora etatowego.
Warto także zaznaczyć, że Chełmoński aktywnie działał w Warszawskim Towarzystwie Dobroczynności, co pokazuje jego zaangażowanie w pomoc innym. Jego życie osobiste również miało swoją historię – był żonaty z Marią Władysławą Kudelską, która była siostrzenicą Ignacego Baranowskiego. Para doczekała się czwórki dzieci: Adama (1890–1959), Mateusza (1893–1981), Józefa (1894–) oraz Marii.
Życie Chełmońskiego zakończyło się w wyniku przewlekłej niewydolności nerek 6 listopada 1924 roku w miejscowości Stare. Został pochowany na cmentarzu w Grodzisku Mazowieckim, pozostawiając po sobie nie tylko osiągnięcia zawodowe, ale i rodzinne wspomnienia.
Wybrane prace
Oto zestawienie wybranych prac, które w znaczący sposób przyczyniły się do rozwoju wiedzy medycznej i analizy patologicznych zjawisk.
- Głodowy zanik kości. Pamiętnik Kliniczny Szpitala Dzieciątka Jezus, tom 2, strony 128–131 (1918),
- Kamica żółciowa utajona. Polska Gazeta Lekarska, numer 3, strona 418–419 (1924),
- Kilka słów o udawaniu i kłamstwach patologicznych. Gazeta Lekarska, numer 56, strona 187–189 (1921),
- Przyczynek do patogenezy astmy oskrzelowej. Gazeta Lekarska, numer 46, strona 770–784 (1911).
Literatura dodatkowa
Ludwik Zembrzuski: Chełmoński Adam. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 280. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.
Oceń: Adam Chełmoński (1861–1924)